Sitecolumn #26

Der Einfluss von Kraftwerk

Vorig weekend bezocht Hucbald Düsseldorf, de Duitse stad van de Rheinturm, Königsallee, der Kuhstall, Altbier en het Songfestival van 2011 (sehr wichtig!). Maar er is nog iets typisch Düsseldorfs dat in mijn ogen absoluut niet vergeten mag worden, een groep die van grote invloed is geweest op de geschiedenis van de popmuziek: Kraftwerk.

Kraftwerk is een Duitse band opgericht in 1970 door de muzikanten Ralph Hütter (toetsenist) en Florian Schneider (fluitist), die elkaar ontmoetten op het conservatorium waar zij beiden lessen volgden. De groep werd in zijn begintijd gezien als een krautrock band, een benaming voor Duitse experimentele muziekgroepen waarbij veelal typische rockinstrumenten gemixt en gemanipuleerd worden met elektronische geluiden en effecten. In de beginperiode van Kraftwerk was dit inderdaad de manier waarop ze muziek maakten, maar bij het album Autobahn in 1974 werden alle akoestische instrumenten aan de kant gelegd en was de muziek volledig elektronisch.

De massa keek (en kijkt) vaak vreemd op bij de muziek van deze Duitse groep, het was immers een totaal andere vorm van muziek dan dat zij gewend waren. Toch waren veel medemuzikanten gefascineerd en geïnteresseerd in de manier waarop Kraftwerk muziek creëerde. Dit leidde ertoe dat in de geschiedenis van de popmuziek veel invloeden van deze band te zien zijn, iets waar ik de rest van deze column aan zal wijden.

In allerlei verschillende genres is invloed van Kraftwerk terug te zien. Om te beginnen het geluid van de vocoder, een elektronische stemvervormer. De band liet onder andere voor Autobahn speciaal een eigen versie bouwen. Autobahn werd een van de eerste succesvolle albums in de muziek waarop het geluid van de vocoder een prominente plaats innam. Hierna volgden er talloze nummers binnen de popmuziek welke dit effect bevatten, bijvoorbeeld ELO’s “Mr. Blue Sky” (1981) en “Radio Ga Ga” (1984) van Queen, maar natuurlijk zit het ook overduidelijk in “California Love” (1995) van 2Pac. Naast de vocoder hadden de synthesizergeluiden in het algemeen ook veel invloed. Veel artiesten binnen de Synthpop stroming erkennen ook geïnspireerd te zijn door de Duitse groep, zoals Eurythmics (die ook samenwerkte met Conny Plank, eerder betrokken bij Kraftwerk), Depeche Mode en Ultravox.

Naast de hoorbare invloeden in klank en geluid is Kraftwerk ook meermaals gekopieerd en gesampled. Ik zou zeggen: pak YouTube erbij en vergelijken maar! De eerste en waarschijnlijk meest herkenbare is “Talk” van de Britse rockband Coldplay. De o zo bekende, herhaalde melodie in de lead guitar is overduidelijk een letterlijke kopie van de melodie uit een nummer van Kraftwerk uit 1981, namelijk “Computer Love”. Leuk om te weten is dat Coldplayzanger Chris Martin een uitgebreide brief schreef naar Kraftwerk om toestemming te vragen en na een hele tijd een geschreven brief terugkreeg, met niets meer, niets minder dan ‘yes’.  Een tweede voorbeeld is “Planet Rock” uit 1982 van Afrika Bambaata & the Soulsonic Force. In dit vroege hiphopnummer is de beat en het ritme gebaseerd op “Numbers” (1981), maar dat is niet alles. De herkenbare instrumentale hook die regelmatig terugkeert is een sample uit “Trans Europe Express” (1977)! Een laatste voorbeeld van het kopiëren van Kraftwerk dat ik wil geven is weer iets uit een ander genre, namelijk “Time” (1973) van Pink Floyd. Aan het begin van het nummer zijn er allerlei tikkende en luidende klokjes te horen. Dit lijkt wel heel sterk op het begin van “Kling Klang” (1972), dat hetzelfde idee bevat met bellen en klokjes.

Dat Kraftwerk veel invloed heeft (gehad) op de popmuziek lijkt me wel duidelijk. Nu rest er nog maar een ding: luisteren! Als je “Autobahn” in zijn volledige 22:43 minuten nog nooit gehoord hebt is het daar nu tijd voor. Als je het bij de bekendere nummers wilt houden zijn “The Robots” en “The Model” ook leuk om te luisteren, maar het beste is om hiervoor op YouTube te kijken en niet op Spotify, daar staan de originele Duitse versies op (“Die Roboter”, “Das Model”), zoveel beter.  Mocht je nu heel benieuwd zijn naar krautrock en hoe Kraftwerk begon, dan raad ik je aan om op YouTube te zoeken naar ‘Kraftwerk Rockpalast 1970’. Dit is de vroegst bestaande opname van de band, uit hetzelfde jaar waarin het werd opgericht. Hier gebruiken zij dus nog akoestische instrumenten, zoals viool, fluit en drums, welke zij met elektronische effecten manipuleren. Persoonlijk heb ik bijna 50 minuten met open mond naar deze video gekeken, maar waarom precies, daar ben ik nog steeds niet achter. Ik weet niet of het was omdat ik de muziek mooi of vreemd vond, of dat de bijzondere cameravoering mijn aandacht trok. Wel weet ik dat het interessant en vooral fascinerend is, en zo dacht het publiek in 1970 er duidelijk ook over!