Het einde van het jaar is in zicht. Bomen staan kaal, temperaturen dalen en van 1 tot en met 7 december gaan de stembussen van de Top 2000, Lijst der Lijsten, weer open. Jaarlijks grijpen dé muziekkenners van Nederland deze kans om te laten weten welke Classic Rock en Boudewijn de Groot nummers echt het luisteren waard zijn, en elk jaar blijkt dat Bohemian Rhapsody het belangrijkste werk populaire muziek is.
Vervolgens is het aan de diskjockeys van Radio 2 om de lijst met zo veel mogelijk passie te presenteren zodat ook de onwetende luisteraar wordt overtuigd van het belang van deze culturele parels uit de afgelopen zes decennia. De Top 2000 graaft zich met elke jaarwisseling een stukje dieper in een kuil van zelfbevestiging, met als gevolg een saai, uitermate degelijk hoopje muziek dat tussen kerst en nieuwjaar de radiogolven terroriseert.
De Top 2000 luisteren is als ‘het beste restaurant ter wereld’ binnenlopen, om vervolgens op de kaart te lezen dat er enkel tomatensoep en witte rijst geserveerd wordt. Niks mis mee natuurlijk, maar het is wel ongelooflijk saai.
Afgezien van een paar Eminem plaatjes en wat Coldplay hier en daar lijkt het muzikaal besef van de stemmers namelijk 30 jaar in het verleden te zijn gestrand. En toch kwam Danny Vera afgelopen jaar met zijn gloednieuwe Roller Coaster bijna helemaal bovenaan te staan. ‘Is dat dan geen bewijs dat er wel waardering voor nieuwe muziek is?’ zou je kunnen vragen. ‘Nee’, zou ik dan antwoorden, ‘Roller Coaster is wel een nieuwe plaat, maar de muziek is weinig modern.’ Roller Coaster past perfect binnen een muzikale traditie die al ruim gerespecteerd en gewaardeerd wordt. Vera kleurt netjes binnen de lijnen van Amerikaanse folk en country en is daarmee niet vernieuwend of modern te noemen. Stemmen op Roller Coaster getuigt dan ook weinig van waardering voor moderne, hedendaagse muziek. Hiermee probeer ik niet te zeggen dat Vera een slechte muzikant is, of dat Roller Coaster geen waardering verdient, wél dat iemand die een nieuw liedje van Vera wilt horen prima een oud Willie Nelson album kan beluisteren. Roller Coaster is hiermee typerend voor de Top 2000; mooi en degelijk, maar een beetje oud en stoffig mag het wel genoemd worden. Echt nieuwe muziek, die je een beetje ondegelijk kan vinden, zal Radio 2 niet uitzenden tussen kerst en nieuwjaar. Dat vind ik jammer, want deze muziek is zeker niet onpopulair in Nederland.
Sterker nog, in Nederland wordt sinds een paar jaar het grootste hiphop-festival van Europa gehouden: Woo-Hah. In 2019 trok het festival 37.000 bezoekers per dag, en toch was de monsterhit Sicko Mode van headliner Travis Scott nergens te vinden in de Top 2000 van vorig jaar. En dit verschijnsel beperkt zich niet tot de jonge, niche festivals; A$AP Rocky, Billie Eilish, Anderson .Paak, Zwangere Guy en The Opposites, allemaal aanwezig op Lowlands 2019, waren gezamenlijk goed voor maar twee magere plaatjes in de Top 2000. Zelfs Ronnie Flex, Nederlands grootste hedendaagse popster, verdient geen enkel plekje in de Lijst der Lijsten.
Toonaangevende componist en muziekauteur Willem Pijper schreef in 1926 het opstel ‘De Antimuzikaliteit van den Hollander’[1], waarin hij het muzikaal onvermogen van het Nederlands volk betreurt; Nederlanders vinden pas betekenis in muziek wanneer deze nuttig, of waardevol is. Hoewel het nog 73 jaar zou duren voordat de eerste Top 2000 uitgezonden werd, lijkt Pijper haast profetisch diens valkuil te hebben voorspeld. Voor een lijst die meent enkel de beste en belangrijkste muziek te bevatten, stemmen mensen enkel muziek waarvan de waarde keer op keer al is bewezen. Het belang van artiesten als Ronnie Flex of Travis Scott kent men nog niet, en hun muziek mag daarom nog niet in de Top 2000 verschijnen.
‘Misschien is onze volgende generatie wat ondegelijker – het zou ons muziekbegrip ten goede komen….’, zo sloot Willem Pijper pakweg honderd jaar geleden zijn opstel af. Ik vraag mij af of de degelijkheid der Nederlander sindsdien is afgenomen. Misschien een beetje, maar tijdens het stemmen op de Top 2000 lijkt Nederland de zeer degelijke, ‘waardevolle’ muziek nog steeds veel meer op prijs te stellen dan muziek waarvan de waarde nog onduidelijk is. Ik verwacht niet dat de column van een 19-jarige snotneus als ikzelf voor veel verandering zal zorgen, maar toch hoop ik dat over nog eens een kleine eeuw Nederland die saaie degelijkheid een beetje meer heeft losgelaten. Om zelf alvast een kleine stap in die richting te zetten stem ik dit jaar niet op Nederlands eeuwige nummer 1, Bohemian Rhapsody, maar op het ondegelijke meesterwerk van Cardi B en Megan Thee Stallion: WAP.
[1] Pijper, Willem. De Quinten-Cirkel. Amsterdam: N.V. Em. Querido Uitgevers-MIJ, 1929.
