Mark Lanegan Band @De Pul, Uden. 14/07/2018.
Vannacht streepte ik een muzikale held van mijn lijstje. Terwijl sommigen druk bezig zijn met North Sea Jazz, Wimbledon, het WK of hier in het dorp: de Mega Kermis, was ik zoals dat hoort bij deze legende in een eenmalige, betoverende cultwereld. Dit klinkt misschien gekker of heftiger dan het was. Een schets: een klein poppodium in hartje Brabant, veelal veertigers in het publiek – ik viel op met mijn 23 jaar – een band bestaande uit Amerikanen en Belgen van verschillende leeftijden, allen met spijkerbroek en eenvoudig zwart T-shirt en een frontman met zijn kenmerkende lange zwarte blouse, handtattoos en half starre, half liefkozende greep om de microfoonstandaard.
Welke held is dit? Een van de weinige nog levende grunge-pioneers: Mark Lanegan (1964). De zanger was frontman van Seattle grungeband Screaming Trees. Deze band haalde eerder een platendeal dan Nirvana, maar werd door alle bevriende collega’s (Nirvana, Pearl Jam, Soundgarden en Alice in Chains) ingehaald. De band bleef vrijwel onbekend bij het mainstream (rock)publiek en behaalde weinig hitnoteringen.
Over Lanegan – goed bevriend met Kurt Cobain – was voorspeld dat, omdat Lanegan af en aan verslaafd was aan verschillende drugs en vaak afkickklinieken gezien had, hij door zijn levensstijl eerder dood zou zijn dan Cobain. Echter, Cobain overleed – niet aan een overdosis, maar dat wil niet zeggen dat de drugs geen invloed hadden. Later, toen Amy Winehouse bekend werd, werd nogmaals voorspeld dat Lanegan eerder zijn door hemzelf veelbezongen graf zou vinden dan de zangeres. Weer fout. De beste man ontsprong nogmaals de dans, Amy Winehouse helaas niet. Deze legende vertel ik altijd om een beeld te geven van het bijzondere leven van de man, of de legende nu waar is of niet.
Mark Lanegan is ondertussen enkele jaren clean en tot voor kort zag hij er op foto’s nog gezond uit – voor wat zijn lichaam allemaal doorstaan heeft. In het echt is te zien in zijn gezicht, zijn dunner wordende haar en de omabril die hij na een paar nummers af deed dat hij de vijftig gepasseerd is. Wel is Lanegan hip en up-to-date wat de laatste trend in de Californian rockscene betreft: een gouden of zilveren grill vergezellen zijn ‘iron lung[s]’.
Terug naar de betoverende avond en de muziek. Voorprogramma Lyenn probeerde het publiek te exalteren. Dit lukte deels door zijn mysterieuze nummers en dromerige, klagende melodieën, maar om elke 5 minuten te gebaren naar de geluidsman dat zijn gitaar te hard of te zacht stond en niet in de maat met een sample meespelen werkt demystificerend. Is Lyenn zo 
perfectionistisch of dictatoriaal dat hij het volume precies goed wil hebben en staat hij daarom alleen op het podium? Lyenn was niet van het podium af te slaan: hij was zijn eigen persoonlijke roadie en blijkt Lanegans bassist voor de Europese tour te zijn.
Misschien was Lyenn toch niet gek, bleek bij hoofdact Mark Lanegan Band. De balans was bij de eerste zeven tot acht nummers niet goed en klonk raar. De leadgitaar was te zacht ten opzichte van de andere instrumenten en de zang. Daarnaast was zangeres Shelley Brien bij de eerste vier nummers waarbij zij meezong bijna niet te horen. De achtergrondzang van de andere bandleden was harder dan de mooie tweede stem die zij verzorgde bij Lanegan-klassieker “Hit the City.” Bij de reeks dansbare Blues Funeral-nummers ingeluid door “Bleeding Muddy Waters” was de balans eindelijk goed en had de geluidsman door wat hij eerder fout deed.
Vanaf dat moment kon Mark Lanegan met zijn unieke geleefde en doorrookte stem het publiek meevoeren langs alle emoties die de man voelt, meemaakt en verwerkt in zijn nummers. Alle bijna-doodervaringen, ander leed die de man meegemaakt heeft en ideeën over het leven vertelt de rockveteraan met poëzie en Bijbelse hel en verdoemenis dit alles vertolkt door zijn donkerbruine stemgeluid die via je oren langzaamaan je hele lichaam overneemt. Hij giet zijn warme, donkerbruine saus over je heen en voert je mee naar gevoelens die ik nog niet eerder kende: hopeloos verlangen tot een schip terug keert in “One Hundred Days” of het horen zingen van engelen die je dood aankondigen in “Harborview Hospital” en gevoelens waarvan je niet zeker wist of de beste man ze heeft: liefde. Tussen Brien en Lanegan zit die liefde goed, ze zijn beide trots op en ondersteboven van elkaar. Een lief kusje na “Torn Red Heart” bevestigde dat de oude rot liefde kan voelen en gevoeld heeft.
De emotievolle en doorleefde stem van Bijbelse dichter Lanegan zorgde (uiteindelijk versterkt door de gevonden balans bij de geluidsman) voor een onvergetelijke avond waarin de tijd leek stil te staan en de aanwezigen rotten en jongeling in het intieme poppodium De Pul in hartje Noord-Brabant een gevoel meemaakten die een moes was van hartzeer, vrees voor ‘de duivel’ en Johnny Cash-achtig terugkijken op het leven. Een check op mijn lijstje van muzikale helden die ik hopelijk nog een paar keer meer ga aftikken.
