Ik ga al jaren naar ‘North Sea Jazz’ in Ahoi Rotterdam. Vroeger was het in Den Haag, maar deze era heb ik helaas gemist omdat ik toen nog best jong was. Nog voor mijn geboorte werd het festival gerund door impressario Paul Acket, maar inmiddels is de organisatie overgenomen door Mojo. Op dit moment is het mijn favoriete festival dat ik ooit bezocht heb. Ieder jaar staan er weer grote internationale, maar ook Nederlandse namen op het festival. Daarnaast is het voor een festival erg luxe: er zijn veel zitplaatsen op allerlei verschillende plekken, eten en drinken van goede kwaliteit en nog veel meer, zoals een kunstmarkt en pop-upstores met cd’s, lp’s en muziekinstrumenten. Verder kun je naast concerten bijwonen ook ieder jaar masterclasses van muzikanten volgen en zijn er altijd veel artiesten die een meet-and-greet houden. Je betaalt wel voor deze al deze extra’s: de kaartjes zijn niet te geef. Daarbij komt dat de drie-dagen-kaarten vaak bij de early birds al worden uitverkocht en dat er op dat moment nog geen enkele naam uit de line-up bekend is gemaakt. Ook wanneer de reguliere kaartjes in de verkoop gaan zijn er vaak nog weinig tot geen artiesten die op het festival zullen staan bekend.
Maar er is meer op het festival aan te merken dan de pas laat bekende line-up. Opvallend is namelijk dat er jaarlijks steeds minder artiesten in de lijst staan die jazzmuziek maken. En dan bedoel ik niet per se artiesten die in een traditionele bigband of in een jazz ensemble spelen: ik bedoel dat er steeds méér artiesten uit de rock, pop en R&B worden geprogrammeerd. Artiesten die per definitie niets met jazz te maken hebben. Je zou dus kunnen stellen dat het festival steeds meer ‘mainstream’ wordt.
Dan kom ik nu tot de kern van mijn vraagstuk: is ‘North Sea Jazz’ nog wel een jazz festival te noemen? Om hier beter antwoord op te kunnen geven, zal ik de line-up van dit jaar erbij pakken (ik ga uiteraard ook weer alle drie de dagen naar het festival if anyone was wondering). Terwijl ik deze bestudeer kom ik erachter dat er in de app bij elke act een genredefiniëring staat, wat betekent dat men in één oogopslag kan zien welke artiesten jazzmuziek maken en welke beter onder het kopje ‘mainstream’ passen. Ik zal ‘mainstream’ hier dus definiëren als alles wat niet onder jazz valt.
Genres die ik tegenkom zijn: funk, pop, soul, R&B (VEEL R&B), gospel, latin, singer-songwriter, alternative, hiphop, afrobeat en ga zo maar door. Zelfs ‘spoken word’ komt meerdere keren voorbij. Alles waar wel het woord ‘jazz’ in wordt gebruikt zal ik dus onder jazz rekenen. Daaronder vallen bijvoorbeeld vocal jazz, jazz fusion, new urban jazz, straight-ahead jazz, maar ook genres als bigband en ‘modern creative’; genres die in de omschrijvingen van de acts ook zeker als jazz kunnen worden gedefinieerd.
Zoals het een echte muziekwetenschapper betaamt, heb ik een klein onderzoekje gedaan door alle artiesten te tellen die niks met jazz te maken hebben volgens de omschrijvingen in de app. Dit bleken in totaal 48 artiesten te zijn. Voorbeelden van dergelijke artiesten zijn Yola, Gabriels, Michael Kiwanuka, Jett Rebel, Cory Wong en Black Pumas. In totaal spelen er dit jaar ongeveer 155 artiesten op het festival. Dit zou dus betekenen dat ongeveer één derde van de totale line-up van het festival dit jaar géén jazzmuziek maakt. En dan hebben we het nog niet gehad over alle artiesten waar wel ergens het woord jazz in de omschrijving staat, maar die in de praktijk ver van de jazzmuziektraditie verwijderd zijn. Dit is naar mijn mening een verassend hoog aantal artiesten uit andere genres voor een festival wat zichzelf profileert als ‘jazz’ festival.
Nu weten we allemaal dat genres een breed en erg subjectief begrip zijn. ‘North Sea Jazz’ zal ook altijd tot in zekere mate een festival blijven wat grenzen tussen genres vervaagt en overschrijdt. Maar is het dan nog wel echt een ‘jazzfestival’ te noemen? Wat mij betreft niet. Gezien genreblurring en relaties tussen verschillende genres ieder jaar weer een terugkerend thema zijn binnen de line-up, zou een naam als ‘North Sea Fusion’ eigenlijk passender zijn voor het grote, populaire en steeds meer ‘mainstream’ festival wat ‘North Sea Jazz’ door de jaren heen geworden is. Desondanks ben ik nog steeds een grote fan van het festival! Ik heb nu al super veel zin in concerten van jazz artiesten als Ibrahim Maalouf, Michael Mayo, Herbie Hancock, BRUUT!, Hiromi en Jacob Collier, maar ook in de meer ‘mainstream’ muziek van Lianne La Havas, Nile Rogers en CHIC, Jordan Rakei, Alicia Keys en Thundercat.
